Ülkemizde ve dünyada en sık kansızlık nedeni demir yetersizliğidir. Ayrıca demir vücudumuz için çok önemlidir ve temel mineraldir. Demirin vücuttaki en önemli görevi “hemoglobin” yapımıdır. Hemoglobin, kandaki alyuvarlarda bulunur ve tüm dokuların için gerekli olan oksijeni taşıma işlemini gerçekleştirir. Bu yüzden vücudumuzda oksijenin kullanılabilmesi için demir çok önemlidir. Ayrıca demir, bilişsel performans ve bağışıklık sistemi için de gereklidir.
Demir eksikliği kimlerde daha çok görülür?
Demir eksikliği genellikle menstürasyon dönemi geçiren kadınlarda, hamilelerde, emziren annelerde, çocukluklarda ve ergenlik çağı olan gençlerde görülür. Bebeklerde, çocuklarda ve hamilelikte hızlı bir büyüme olduğundan, gelişmenin sağlıklı sürdürebilmesi için demire ihtiyaç daha fazla artar. Ayrıca kadınlarda ise periyodik dönemlerdeki menstürasyonda kanama miktarının fazla olması ve/veya süresinin uzun olduğu durumlarda, vejetaryenlerde (et yemeden beslenenler) ve düşük sosyo-ekonomik düzeye sahip olanlarda kansızlık sıkça görülebilir.
Demir eksikliğinin görülme nedenleri nedir?
- Demir içeriği düşük olan yiyeceklerin fazla tüketilmesi
- Besin yoluyla alınan demirin emiliminin de güç olması
- Demir emiliminin bozulduğu durumlarda; sindirim sisteminde bozukluklar, uzun süren ishaller, kronik enfeksiyonlar vücuda alınan demirin emilimini bozarak demir eksikliğine neden olur.
- Ameliyatlar, yaralanma, kan verme, kanama gibi durumlarda kan kaybı fazla olacağı için demir eksikliğine neden olur.
Demir eksikliği belirtileri nelerdir?
Demir eksikliği anemisi olan birçok kişide belirti ve işaretler kısa sürede görülmeyebilir. Çünkü vücuttaki demir depoları yavaş boşalır. Zamanla halsizlik, güçsüzlük, yüzde ve deride solgunluk, çabuk yorulma, el ve ayaklarda daha fazla üşüme (kış aylarında) hızlı kalp atışları, baş dönmesi, asabiyet, iştahın azalması gibi bazı belirtiler demir eksikliğine bağlı kansızlık belirtileridir.
Demirden zengin besinler nelerdir?
Hayvansal kaynaklı besinlerden alınan demirin (emilim oranı yaklaşık %25), bitkisel kaynaklı besinlerden alınan demire (emilim oranı yaklaşık %5) göre daha kolay emilir. Hayvansal kaynaklı besinlerde koyu kırmızı rengi hemoglobin sağlar. Etin rengi ne kadar koyu ise, demir miktarı o kadar yüksektir demektir. Örneğin; beyaz etlerde de koyu renkte olan hindi etinin demir oranı, tavuğa oranla daha yüksektir. Ayrıca demir, birçok besinde doğal olarak bulunmaktadır. Bunlar nelerdir?
- Kırmızı et
- Hindi
- Yumurta
- Kuru meyveler (kuru üzüm, kuru erik, kuru incir, hurma, kuru kayısı gibi)
- Kuru baklagiller (kuru fasulye, mercimek, nohut, iç bakla, barbunya gibi)
- Pekmez, Tahin helvası
- Yağlı tohumlar (fındık, ceviz, badem gibi)
- Zenginleştirilmiş tahıllar
- Yeşil yapraklı sebzeler (roka, ıspanak, pazı, maydanoz, nane, brokoli, dereotu gibi)
Günlük demir gereksinmesi ne kadar olmalıdır?
Kadınlar ve emzirme dönemi için 18 mg, gebelik dönemi için 27 mg, çocuklarda 1-3 yaş 7 mg, çocuklarda 4-10 yaş 10 mg, ergenlik dönemi için 15 mg ve erkekler için ise 10 mgdır.
Demir gereksinmesini karşılayan besinler nelerdir?
- 4 parça köfte büyüklüğünde et = 3,2 mg
- 1 yumurta= 1,4 mg
- 1 porsiyon baklagil = 4,2 mg
- 2 yemek kaşığı pekmez= 2,5 mg
- 4 adet kuru kayısı = 1,1 mg
- 1 yemek kaşığı dolusu kuru üzüm = 1,5 mg
- 10 gr badem/fındık /ceviz= 0,4 mg